Termin ważności kawy – czy kawa może się przeterminować?

Aromatyczne doznania, które towarzyszą filiżance świeżo parzonej kawy, są efektem reakcji chemicznych związków lotnych. Te substancje, powstające w ziarnach kawowych w trakcie procesu palenia, nie tylko definiują charakter i intensywność smaku kawy, ale również mają kluczowy wpływ na jej świeżość. Zastanawialiście się kiedyś jak szybko te lotne związki ulatują po zmieleniu ziaren kawy? A idąc dalej, czy istnieje określony termin ważności dla kawy, po przekroczeniu którego traci ona swoje walory? W niniejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na te zasadnicze pytania, zgłębiając tajniki świeżości kawy oraz jej oddziaływanie na nasze zmysły i doznania smakowe.

Czy kawa ziarnista może się przeterminować?

Kawa jest nieodłącznym elementem poranka dla milionów ludzi na całym świecie. Dla niektórych jest to niezbędny zastrzyk energii, dla innych po prostu element rozpoczynający nowy dzień. Bez różnicy, czy jesteś w pierwszej, czy drugiej grupie, warto zadbać o to, aby pić smaczną kawę. Musimy się zatem dowiedzieć jak to jest z tym terminem przydatności kawy do spożycia.

Świeżość kawy to niezwykle istotny czynnik dla wszystkich, którzy cenią sobie najwyższą jakość tego napoju. Jednakże, co tak naprawdę oznacza termin „świeżości” w kontekście kawy? Otóż, przyjęło się twierdzenie, że kawa posiada najlepsze walory do 3 miesięcy od wypalenia. Czy jednak takie założenie jest prawidłowe? W tym celu powinniśmy wiedzieć jak wygląda proces wypalania kawy.

Proces wypalania ziaren kawy

Rozpoczyna się on od starannej selekcji surowych ziaren, które następnie są poddawane intensywnemu działaniu wysokiej temperatury w specjalnie przystosowanych palarniach. W pierwszej fazie ziarna są podgrzewane, co prowadzi do odparowania wody zawartej w ziarnach. W wyniku podgrzewania dochodzi też do aktywacji wielu reakcji chemicznych. Następnie temperatura stopniowo wzrasta, co inicjuje reakcje Maillarda, podczas których aminokwasy i cukry obecne w ziarnach kawy reagują ze sobą, tworząc nowe związki chemiczne.

W miarę postępowania procesu palenia, ziarna zmieniają swoją barwę, a zachodzące reakcje prowadzą do wydobywania charakterystycznych aromatów i smaków kawy. Ziarna kawy uzyskują odpowiedni stopnień wypalenia, który determinuje ostateczny profil smakowy i aromatyczny kawy.

W całym procesie istotnym etapem jest jej odgazowanie. Z ziaren ulatnia się CO2, czyli dwutlenek węgla, który wytworzył się w czasie wypalania. Ziarna słabiej wypalane odgazowują się wolniej, niż te wypalane mocno. Z niedostatecznie odgazowanych ziaren powstanie kawa o metalicznym posmaku. Dlatego też parzenie i picie świeżo wypalonej kawy jest co prawda gwarancja jej świeżości, ale z drugiej strony, czy jest to najlepszy pomysł? Bardzo możliwe, że tak świeża kawa nie będzie ona reprezentować całego spektrum swojego smaku.

Zobacz też:

„Odkamienianie ekspresu do kawy – jak zrobić to dobrze?„

Co odpowiada za smak i aromat?

W procesie palenia kawy kluczowy jest stopień wypalenia ziaren. To on w dużej części odpowiada za finalny smak napoju. Kiedyś ziarna kawy wypalano na ciemno, w związku z tym parzone z nich później napary smakowały podobnie. Obecnie w palarniach kawy stopniuje się proces wypalenia ziaren.

Podczas tego procesu surowe ziarna kawowe są poddawane działaniu wysokiej temperatury, która prowadzi do szeregu reakcji chemicznych wewnątrz ziarna. Na początku wypalania, w ziarnach kawy zawarte są kwasy chlorogenowe oraz inne związki organiczne. Wraz z rosnącą temperaturą dochodzi do ich degradacji. To z kolei prowadzi do powstawania złożonych substancji, takich jak aldehydy, ketony, kwasy karboksylowe oraz związki fenolowe. W miarę postępu wypalania, dochodzi do wspomnianej wcześniej reakcji Maillarda. Polega ona na tym, że w obecności wysokiej temperatury aminokwasy i cukry obecne w ziarnach kawy ulegają przeobrażeniom, prowadząc do powstania nowych związków, nadających kawie charakterystyczny aromat i smak. Dzięki tym reakcjom wyczuwamy w kawie nuty słodkie, karmelowe, czy palone.

W procesie wypalania ziarna kawy nabierają bogatego bukietu aromatów i głębokiego smaku. W zależności od czasu i temperatury wypalania oraz składu chemicznego ziaren kawy, reakcja Maillarda może prowadzić do różnorodnych profili aromatycznych i smakowych, co czyni ją kluczowym elementem w procesie produkcji kawy o zróżnicowanych charakterach.

Świeża kawa kontra kawa przeterminowana

Kawa jest produktem spożywczym. W związku z tym producenci kawy jak i producenci innych produktów spożywczych zobowiązani są na opakowaniach umieszczać jej termin przydatności do spożycia. Ten jednak ciężko jednoznacznie określić. Jak pisałam wyżej, ciężko ustalić ile ziarna kawy po wypaleniu potrzebują na odgazowanie, gdyż zależy to od stopnia ich wypalenia. Co za tym idzie trudno jest określić termin, który mówił by jak długo kawa zachowuje swój pełen potencjał. Dlatego też przyjęło się, że producenci kawy umieszczają na niej datę odległą o rok od momentu wypalenia ziaren. Nie oznacza to jednak, że kawy, która przekroczyła ten termin nie można pić. Przechowywana we właściwych warunkach może służyć nam znacznie dłużej o ile oczywiście nadal nam smakuje.

Oczywiście nie mówimy tu o sytuacji kiedy kawa jest niewłaściwie przechowywana. Kiedy ziarna kawy tracą wilgoć i starzeją się, ich smak i aromat również ulegają zmianie. Kawa przeterminowana może być mniej aromatyczna, gorzka lub po prostu mdła w smaku.

Ciekawostka – jednym z produktów, który nie traci przydatności do spożycia z upływem czasu jest miód.

Czy picie przeterminowanej kawy może szkodzić?

Picie kawy po upływie terminu ważności niekoniecznie będzie szkodliwe dla zdrowia. Musimy się jednak liczyć z tym, ze może nie dostarczyć nam ona takiej satysfakcji smakowej, jak kawa która na jeszcze zadeklarowany czas do spożycia. Stare ziarna kawy mogą tracić swoje właściwości. Dlatego zawsze warto zwracać uwagę na datę przydatności do spożycia, ale jednocześnie pamiętać, że wypicie kawy, której termin ważności skończył się nie powinna nam zaszkodzić.

Wnioski są jasne – termin ważności kawy ma znaczenie, jeśli chcemy cieszyć się jej pełnym smakiem i aromatem. Dbanie o jej świeżość pozwoli nam na prawdziwą kawową przyjemność każdego dnia.