Yerba mate – co to? Właściwości i rodzaje yerby

Yerba mate to napój pochodzący z krajów Ameryki Południowej, głównie Argentyny, Paragwaju i Brazylii. Jest to napar przygotowywany z suszonych liści ostrokrzewu paragwajskiego (Ilex paraguariensis). Yerba mate ma długą historię spożywania wśród ludów tubylczych, a dziś jest również popularnym napojem w innych częściach świata, zwłaszcza w regionach Ameryki Południowej.

W niniejszym artykule odkryjemy głębsze tajemnice yerba mate – począwszy od jej historycznego znaczenia w kulturze tubylczych społeczności Ameryki Południowej, poprzez jej wpływ na zdrowie i aspekty społeczne, aż po różnorodność smaków i sposoby parzenia, które zachęcają nas do odkrywania nowych odcieni tego napoju.

Pochodzenie yerby

Yerba mate pochodzi głównie z obszarów Ameryki Południowej, takich jak Argentyna, Paragwaj, Urugwaj i południowa część Brazylii. Jej historia sięga głęboko w przeszłość i ma związki z ludami tubylczymi zamieszkującymi te regiony.

Pierwotnie yerba mate była uprawiana i spożywana przez rdzennych mieszkańców Ameryki Południowej, takich jak Guarani i Quechua. To właśnie one jako pierwsze odkryły i wykorzystywały właściwości liści ostrokrzewu paragwajskiego (Ilex paraguariensis), z którego przygotowywano napar. Miało to miejsce długie wieki przed przybyciem Europejczyków.

Wkroczenie kolonizatorów europejskich do Ameryki spowodowało, że yerba stała się zainteresowaniem handlowym. Hiszpańscy i portugalscy osadnicy szybko zauważyli znaczenie tego napoju w kulturze tubylczych ludów i zaczęli go sprowadzać i eksportować. Wkrótce yerba mate stała się istotnym elementem handlu i kultury społeczeństw Ameryki Południowej.

Tradycja picia yerba mate przetrwała przez wieki i jest nadal żywa w dzisiejszych czasach. Stała się integralną częścią życia codziennego w krajach takich jak Argentyna i Paragwaj, gdzie picie yerby ma charakter towarzyski, a ceremonia parzenia i picia naparu jest ważnym aspektem kultury społecznej.

Dzięki swojemu głębokiemu zakorzenieniu w kulturze i historii Ameryki Południowej, yerba mate stała się również coraz bardziej popularna na arenie międzynarodowej, przyciągając uwagę osób poszukujących zdrowszych alternatyw dla kawy oraz ciekawych smakowych doznań.

Rodzaje yerba mate

Istnieje wiele różnych rodzajów yerby, które mogą się różnić smakiem, pochodzeniem, obróbką liści czy dodatkami. Oto kilka popularnych rodzajów:

1. Tradycyjna (Conventional): To podstawowy rodzaj yerba mate, często w postaci mieszanki suszu liści, łodyg i pyłu. Jest to najbardziej powszechna forma, która może różnić się smakiem i intensywnością w zależności od marki i regionu pochodzenia.
2. Suave (Mild): Jest to odmiana o delikatniejszym smaku i łagodniejszym działaniu pobudzającym, z mniejszą ilością kofeiny. Często jest polecana dla osób, które chcą ograniczyć działanie stymulujące.
3. Despalada: Jest to rodzaj yerba mate, w którym usunięto łodygi, pozostawiając tylko liście. Ma ona zazwyczaj bardziej intensywny smak i aromat.
4. Yerba Mate Flavors (Smakowe): Istnieją yerba mate aromatyzowane różnymi dodatkami, takimi jak owoce, zioła czy kwiaty. Dają one unikalne smaki i wrażenia podczas picia.
5. Yerba Mate Organiczna: To yerba mate uprawiana bez użycia pestycydów czy chemikaliów. Może mieć bardziej naturalny smak i być bardziej zgodna z ekologicznymi wartościami.
6. Yerba Mate z Dodatkami: Często zawiera mieszankę yerba mate z ziołami, przyprawami czy owocami. Przykłady to yerba mate z miętą, cytryną czy imbirkiem.
7. Roja (Czerwona): Otrzymuje swoją nazwę od intensywnego koloru liści. Może mieć nieco odmienny smak i działać pobudzająco.

Tereré -zimna yerba

Zimna yerba mate, znana również jako tereré, to sposób parzenia yerba mate, który jest szczególnie popularny w krajach Ameryki Południowej, takich jak Paragwaj i północna Argentyna. Tereré jest podobny do tradycyjnego parzenia yerba mate na gorąco, ale zamiast gorącej wody, używa się zimnej wody, czasami wzbogaconej o sok z cytryny, miętę lub inne zioła. Tereré ma charakterystyczny smak i jest szczególnie popularny w krajach o gorącym klimacie, ponieważ stanowi orzeźwiający napój idealny do picia w upalne dni. Zimna yerba jest również bogata w witaminy i składniki odżywcze, które pozostają bardziej stabilne w niższych temperaturach.

Yerba mate – alternatywa dla kawy

Yerbę często postrzega się jako alternatywę dla tradycyjnej kawy. Oba napoje mają pewne podobieństwa, takie jak zawartość kofeiny i potencjalnie pobudzające właściwości. Zarówno yerba, jak i kawa posiadają w swoim składzie kofeinę, substancję o właściwościach pobudzających. Niemniej jednak, w przypadku yerba mate kofeina jest uwalniana stopniowo, co może prowadzić do mniej intensywnego działania pobudzającego niż w przypadku kawy.

Właściwości yerba mate

Yerba mate zawiera kofeinę, teobrominę i teofilinę, co nadaje jej zdolność do pobudzania organizmu. Jednak w porównaniu do kawy, kofeina zawarta w yerba mate działa łagodniej i równomierniej, co może zmniejszyć ryzyko nagłych skoków energetycznych i spadków.

Liście yerby dostarczają różnorodnych składników odżywczych, takich jak witaminy (A, C, E, B-kompleks), minerały (wapń, żelazo, magnez), a także antyoksydanty i polifenole. Te związki mogą pomóc w zwalczaniu wolnych rodników i wspierać ogólną kondycję zdrowotną.

Dzięki obecności antyoksydantów, witamin i minerałów, yerba pomaga też w wzmocnieniu układu odpornościowego i ochronie przed infekcjami.

Yerba mate wpływa również na zdolności poznawcze, takie jak koncentracja, pamięć i wydajność umysłowa. Składniki zawarte w napoju mogą działać stymulująco na układ nerwowy, wspomagając nasze umiejętności intelektualne.

Niektóre badania sugerują, że yerba może wspomagać proces utrzymania wagi poprzez przyspieszenie metabolizmu, zmniejszenie apetytu i zwiększenie spalania kalorii.

W liściach yerba mate znajdują się związki o działaniu przeciwnowotworowym, takie jak polifenole i saponiny, które mogą pomagać w ochronie przed rozwojem niektórych typów nowotworów.

Czy picie yerba mate jest zdrowe?

Picie yerby jest korzystne dla zdrowia ze względu na obecność antyoksydantów, poprawę trawienia, potencjalne wsparcie w utracie wagi i wpływ na samopoczucie. Jednak należy spożywać ją z umiarem, biorąc pod uwagę indywidualne reakcje organizmu i ewentualne ograniczenia zdrowotne.

Niektóre badania sugerują, że składniki zawarte w yerbie, w tym polifenole, działają przeciwnowotworowo i przeciwmiażdżycowo. Yerba jest bogata w antyoksydanty, takie jak polifenole i witamina C. Te związki pomagają neutralizować wolne rodniki w organizmie, co może przyczynić się do ochrony komórek przed uszkodzeniami i zapobieganiem procesom starzenia.

Czy yerba ma działanie przeczyszczające?

Zawartość naturalnych związków chemicznych, takich jak saponiny, może wpływać na procesy trawienne i przyczyniać się do poprawy perystaltyki jelit. To może skutkować łagodnym działaniem przeczyszczającym u niektórych osób. Jednak reakcja na działanie przeczyszczające yerba mate może być indywidualna i zależeć od organizmu. Nie wszystkie osoby doświadczą tego efektu.

Więcej na temat przeczyszczających naparów pisaliśmy tutaj:

Herbata na zaparcia

Skutki uboczne picia yerby

Choć picie yerba maty przynosi korzyści zdrowotne, może prowadzić też do skutków ubocznych, szczególnie przy nadmiernym spożyciu. Yerba zawiera dużo kofeiny, co może prowadzić do objawów takich jak nerwowość, zaburzenia rytmu serca, drażliwość i innych. Wysoka dawka kofeiny wpływa na układ sercowo-naczyniowy, zwiększając ryzyko arytmii, wzrostu ciśnienia krwi i innych problemów sercowych u osób podatnych. Ponadto niektóre osoby mogą być uczulone na składniki zawarte w yerbie, co może skutkować reakcjami alergicznymi, takimi jak wysypki skórne, swędzenie czy obrzęki. Mimo że niektórzy doświadczają poprawy trawienia, u innych picie yerby może prowadzić do zgagi, niestrawności, bólu brzucha lub innych problemów żołądkowo-jelitowych.

Jak pić yerbę?

Niezbędne narzędzia do picia yerby to:

1. Czarka lub kubek: Specjalna naczynie, w którym parzony jest napój. Może mieć różne kształty i pojemności, a niektóre z nich posiadają nawet wydłużoną część, aby ułatwić filtrowanie herbaty.
2. Bombilla: To rodzaj metalowej rurki zakończonej filtrem. Wsuwana jest do naparu w naczyniu i służy do picia napoju, jednocześnie powstrzymując liście przed dostawaniem się do ust.
3. Yerba mate: Suchy susz liści yerba mate, który jest umieszczany w naczyniu i zalany wodą.
4. Woda: Jest potrzebna do zaparzenia suszu.
5. Termos: Przydatny, jeśli chcesz utrzymać wodę w odpowiedniej temperaturze przez dłuższy czas, szczególnie podczas wyjazdów.

Aby przygotować napar, wystarczy napełnić kubek odpowiednią ilością suszu, uformować kopczyk poprzez delikatne potrząsanie naczyniem, a następnie umieścić bombillę w naczyniu. Przygotowany napar wystarczy zalać wodą i gotowe. W jakiej temperaturze parzyć yerbę? Optymalna temperatura wody do parzenia yerby to zazwyczaj między 70°C a 85°C. Jest to temperatura, która pomaga zachować smak i aromat herbaty, a także ogranicza ryzyko nadmiernego wypłukania goryczy.